Bij de rechtmatigheidscontrole is het begrotingscriterium een belangrijk toetsingscriterium.
Met de controle van de juiste toepassing van het begrotingscriterium toetsen we of het budgetrecht van de gemeenteraad is gerespecteerd. De toe te passen normen voor het begrotingscriterium zijn op hoofdlijnen door de wetgever bepaald (artikel 189, 190 en 191 van de Gemeentewet) en worden door de gemeenteraad zelf nader ingevuld en geconcretiseerd. Dit gebeurt door middel van de begroting en via de verordening op het financieel beheer (ex artikel 212 van de Gemeentewet).
Begrotingsafwijkingen en -overschrijdingen vragen om autorisatie door de gemeenteraad. In de regel legt het college deze wijzigingen vooraf aan de raad voor. Het college vraagt daarmee toestemming om het betreffende beleid uit te voeren en het benodigde bedrag te besteden.
Alleen wanneer door omstandigheden een autorisatie vooraf niet mogelijk is, legt het college een begrotingswijziging achteraf aan de raad voor. Als de raad hiermee instemt, wordt de besteding alsnog geautoriseerd en is deze rechtmatig. Begrotingswijzigingen moeten volgens de Gemeentewet tijdens het jaar zelf nog aan de gemeenteraad worden voorgelegd.
Over het algemeen worden begrotingsoverschrijdingen die passen binnen de beleidskaders van de raad niet meegenomen in het accountantsoordeel.
Bij de toetsing van begrotingsafwijkingen kunnen tenminste de volgende “soorten” begrotingsafwijkingen worden onderkend: | Onrechtmatig, maar telt niet mee voor het oordeel | Onrechtmatig en telt mee voor het oordeel |
Budgetoverschrijdingen die passen binnen het bestaande beleid, maar waarbij de accountant ondubbelzinnig vaststelt dat die ten onrechte niet tijdig zijn geautoriseerd. Bijvoorbeeld: de verwachte kostenoverschrijding op jaarbasis was via tussentijdse informatie al wel bekend, maar men heeft geen voorstel tot begrotingsaanpassing ingediend en dit is in strijd met de budgetregels zoals afgesproken met de raad. | X | |
Budgetoverschrijdingen die geheel of grotendeels worden gecompenseerd door direct gerelateerde opbrengsten, bijvoorbeeld via subsidies of kostendekkende omzet. | X | |
Budgetoverschrijdingen bij open einde (subsidie)regelingen. Vaak blijkt vanwege dit open karakter in het kader van het opmaken van de jaarrekening een (niet eerder geconstateerde) overschrijding. | X | |
Budgetoverschrijdingen die worden gecompenseerd door extra inkomsten die niet direct gerelateerd zijn. Over de aanwending van deze extra inkomsten heeft de raad nog geen besluit genomen. | X | |
Budgetoverschrijdingen betreffende activiteiten welke achteraf als onrechtmatig moeten worden beschouwd omdat dit bijvoorbeeld bij nader onderzoek van de subsidieverstrekker, belastingdienst of een toezichthouder blijkt (bijvoorbeeld een belastingnaheffing). Het zal hier in de praktijk vaak gaan om interpretatieverschillen bij de uitleg van wet- en regelgeving die na het verantwoordingsjaar aan het licht komen. Er zijn dan geen rechtmatigheidsgevolgen voor dat verantwoordingsjaar. Wel zal de gemeente ervoor moeten zorgen dat de overschrijdingen getrouw in de jaarrekening worden weergegeven. Ook kunnen er gevolgen zijn voor het lopende jaar. | ||
- geconstateerd tijdens verantwoordingsjaar | X | |
- geconstateerd na verantwoordingsjaar | X | |
Budgetoverschrijdingen op activeerbare activiteiten (investeringen of totaal geautoriseerd budget) waarvan de gevolgen voornamelijk zichtbaar worden via hogere afschrijvings- en financieringslasten in het jaar zelf of pas in de volgende jaren. | ||
- jaar van investeren | X | |
- afschrijvings- en financieringslasten in latere jaren | X |
Overschrijding lasten programma’s
Bij dit onderdeel moet per programma de rechtmatigheid van een hogere last in de rekening vergeleken met de begroting worden toegelicht.
In de programma’s: Burger en Bestuur, Milieu, Ruimtelijke ontwikkeling en Herstructurering en vastgoed speelt dit, maar deze overschrijdingen zijn wel rechtmatig.
(bedragen x €1.000) | |||
Programmanaam | Begroting 2018 | Rekening 2018 | Verschil |
Burger en Bestuur | 7.702 | 8.203 | 501 |
Milieu | 16.908 | 17.571 | 663 |
Ruimtelijke Ontwikkeling | 6.540 | 6.794 | 254 |
Herstructurering en vastgoed | 24.840 | 45.317 | 20.477 |
Toelichting en conclusie
Programma Burger en Bestuur
De hogere lasten zijn:
- storting in voorziening pensioenen wethouders €265.000. Hiertegenover staan ook een hogere baten door waardeoverdrachten pensioenen van €253.000;
- hogere lasten Burgerzaken €80.000 waartegenover ook hogere leges Burgerzaken staan;
- de kosten van ICT en Belastingen zijn hoger (€238.000) dan geraamd. Deze kosten worden gedekt door voordelen op deze ramingen op andere programma’s.
Programma Milieu
De hogere lasten betreffen uitgaven voor ophalen afval. Hiertegenover staan ook hogere opbrengsten afvalstoffenheffing.
Programma Ruimtelijke Ordening
De hogere lasten zijn:
- hogere lasten toetsen bouwvergunningen voor €83.000 welke gedekt worden door een hogere opbrengst bouwleges;
- het project verbreding A-1 waarbij door het Rijk ook de medewerking van de gemeente wordt gevraagd kent een hogere last van €48.000;
- de overige hogere uitgaven betreffen initiatieven uit de samenleving die passen binnen het bestaande beleid van de gemeente. De kosten zijn ook gemaakt na de 3e kwartaalrapportage 2018.
Programma Herstructurering en vastgoed
De hogere lasten zijn voornamelijk een gevolg van de toename van de verliesvoorzieningen gronden/panden voor een bedrag van €21 miljoen. Dit wordt voor €15,8 miljoen veroorzaakt door een overheveling van de verliesvoorziening facilitair grondbedrijf naar de verliesvoorziening gronden/panden.
Reserves
Bij dit onderdeel moet de rechtmatigheid worden toegelicht van hogere puttingen en hogere stortingen uit/in reserves ( > €50.000) dan begroot. Indien dit voorkomt bij egaliserende reserves zijn deze gezien het doel van de reserve altijd rechtmatig. Ten aanzien van de andere reserves zijn er geen hogere puttingen of stortingen.
Investeringen/Kredieten
Bij dit onderdeel moet de rechtmatigheid worden toegelicht van hogere uitgaven (> €50.000) op investeringen/kredieten dan begroot. Dit komt voor in een tweetal kredieten.
- het krediet reconstructie Ceintuurbaan (Zamenhofplein). De overschrijding met €131.000 is wel rechtmatig aangezien dit wel pas binnen het totale krediet wat beschikbaar is voor deze investering.
- In 2018 zijn de voorbereidingskosten ten behoeve van de ontwikkeling van de Tuinen van Zandweerd overschreden met €431.000. Begin 2019 heeft de raad de ruimtelijke en financiële kaders voor het plangebied vastgesteld. Hierin is rekening gehouden met deze voorbereidingskosten. In 2019 wordt een herziene grondexploitatie ter vaststelling aan de raad voorgelegd.
Conclusie
De gemeente beschikt over een gedegen (verbijzonderde) interne controle. Dit geeft de accountant voldoende inzicht voor een oordeel over de rechtmatigheid.
De (verbijzonderde) interne controles richten zich op de administratieve organisatie en interne controle. De toepassing van deze essentiële beheersmaatregelen wordt daarmee gecheckt. Waar nodig leidt de evaluatie tot aanpassingen in de bedrijfsvoering. Met deze stappen is de uitvoering van de (verbijzonderde) interne controles van voldoende niveau.
Verantwoording door het college
De financiële beheersmaatregelen die in deze jaarrekening worden beschreven vallen binnen de financiële rechtmatigheidskaders van de raad en hogere overheden.
Vooruitblik
De gedane verbeteracties en aanbevelingen van de accountant ten behoeve van de interne (financiële) beheersing en de verdere doorontwikkeling van de verbijzonderde interne controle zullen voortvarend worden opgepakt door de organisatie.